Diz Protezi Ameliyatı ve Sonrası Fizik Tedavi Süreci
Diz ağrısı nedeniyle uzun mesafe yürüyemeyen, çömelip kalkmada güçlük yaşayan, merdiven inip çıkarken zorlanan kişiler için diz protez ameliyatı hayat kalitesini yeniden kazanmayı sağlar. ancak çoğu hasta, protez takıldıktan sonra hemen eski sağlıklı yaşamına döneceğini sanır. Gerçek şu ki:
Protez sadece bir araçtır. Onu kullanmayı öğrenmek için fizik tedavi gereklidir.
Bu yazıda, diz protezi ameliyatı sonrası iyileşme sürecini bir fizyoterapistin gözünden detaylıca anlatacağım. Aynı zamanda en çok sorulan sorulara da açıklık getireceğim.
Diz Protezi Nedir?
Diz eklemindeki kıkırdak dokuların tamamen aşındığı, kemiklerin birbirine sürtünerek ciddi ağrıya neden olduğu durumlarda uygulanan cerrahi bir yöntemdir. Bu ameliyatla, hasarlı diz eklemi çıkarılır ve yerine metal–plastik bileşenli yapay bir eklem (protez) yerleştirilir.
Diz Protezi Sonrası Fizik Tedavi Neden Gerekli?
Protez takıldıktan sonra eklem yapısı değişir. Vücut, yeni dizin mekanik yapısına alışmak zorundadır. İşte tam da bu yüzden, fizik tedaviyle:
- Kaslar yeniden güçlendirilir
- Eklem hareket açıklığı artırılır
- Doğru yürüme şekli yeniden kazandırılır
- Günlük yaşam aktivitelerine (merdiven, çömelme, oturup kalkma) dönüş sağlanır
Fizik tedavi yapılmazsa, ağrı devam edebilir, dizde hareket kısıtlılığı olabilir ve hasta tam anlamıyla iyileşemeyebilir.
Adım Adım Rehabilitasyon Süreci
İlk 24 Saat
Ameliyat sonrası mümkün olan en erken sürede, genellikle 24 saat içinde, fizyoterapist eşliğinde hasta yürütülür. Yürüteç veya bastonla kısa mesafe yürüyüşler yapılır. Bu hem kan dolaşımını düzenler hem de iyileşmeyi hızlandırır.
İlk Hafta
- Ağrı ve ödem kontrolü için buz, pozisyonlama ve medikal destek uygulanır
- Düz bacak kaldırma, kuadriseps sıkma gibi temel egzersizlere başlanır
- Bacak kasları çalıştırılır, eklem hareket açıklığı artırılır
2–6 Hafta
- Yürüme dengesi ve kas kontrolü sağlanır
- Merdiven çıkma, sandalyeden kalkma, çömelme gibi fonksiyonel aktiviteler çalışılır
- Destek araçları (baston vs.) kademeli olarak bırakılır
- Egzersizler artırılır, günlük yaşama geçiş hızlanır
6–12 Hafta
- Denge ve koordinasyon çalışmaları
- İleri düzey kuvvetlendirme egzersizleri
- Düşme önleme teknikleri
- Gerekirse havuz, bisiklet gibi alternatif egzersiz yöntemleriyle fonksiyonel kapasite artırılır
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Diz protezi olanlar kaç günde iyileşir?
Diz protezi sonrası iyileşme süreci, kişisel faktörlere göre değişmekle birlikte genellikle üç aşamada değerlendirilir: 1–5 gün hastanede kalınır, 2–6 haftada bağımsız yürünebilir, 6–12 hafta arasında ise tam fonksiyon kazanılır.
Diz protezinin ömrü ne kadar?
Modern diz protezlerinin ömrü ortalama 15–20 yıldır. Protezin dayanıklılığı; hastanın kilosu, aktivite seviyesi ve egzersiz uyumu gibi faktörlerden etkilenir.
Diz protezi takıldıktan sonra nelere dikkat edilmeli?
Aşırı kilo alımından kaçınılmalı, düşmeye yol açabilecek ev kazalarına karşı önlem alınmalı, düzenli egzersiz ve doktor kontrolü ihmal edilmemelidir.
Diz protezi rehabilitasyonu nedir?
Rehabilitasyon, diz protezi sonrası yapılan egzersizler ve terapilerdir. Kas gücünü yeniden kazanmak, eklem hareketini artırmak ve yürüme gibi fonksiyonel hareketleri geri kazandırmak amaçlanır.
Diz protezi ameliyatından sonra fizik tedavi yapılır mı?
Evet, hatta fizik tedavi ameliyatın en kritik tamamlayıcısıdır. Protez doğru kullanılmazsa eklemde sertlik, ağrı ve hareket kısıtlılığı gelişebilir.
Diz egzersizleri günde kaç defa yapılmalı?
Genellikle günde 2–3 defa, her biri 10–15 tekrarlı egzersizler önerilir. Bu sayı ve yoğunluk kişiye özel olarak belirlenir.
Diz protezi sonrası diz bükülür mü?
Evet, bükülür. Ama bunun için erken dönemde hareket açıklığı çalışmaları yapılmalıdır. 90–120 derece bükülme hedeflenir.
Diz ameliyatından kaç gün sonra merdiven çıkılır?
Genellikle 3. haftadan itibaren, merdiven çıkma çalışmalarına başlanabilir. Bağımsız çıkış ortalama 4–6 haftayı bulabilir.
Diz protezi ameliyatı ne kadar zamanda iyileşir?
Ortalama 8–12 haftada tam iyileşme görülür. Ancak yaş, kas gücü ve önceden var olan hastalıklar bu süreci uzatabilir.
Diz ameliyatı sonrası fizik tedavi ne kadar sürer?
Minimum 6–8 hafta düzenli fizik tedavi uygulanır. Sonrasında ihtiyaç duyulursa 12 haftaya kadar sürebilir.
Diz protezi olan kişi koşabilir mi?
Koşmak gibi yüksek etkili aktiviteler önerilmez. Ancak yürüyüş, yüzme, bisiklet gibi eklemi yormayan sporlar yapılabilir.
